ریفلاکس معده یا ریفلاکس اسید (Gastroesophageal Reflux Disease – GERD) حالتی است که در آن محتویات معده به سمت مری بازمی‌گردد، که می‌تواند منجر به سوزش سر دل و علائم دیگر شود. این بیماری در صورتی مزمن محسوب می‌شود که علائم آن دو بار یا بیشتر در هفته رخ دهد.
علائم ریفلاکس معده:
- سوزش سر دل: احساس سوزش در ناحیه پشت جناغ سینه که ممکن است به گلو هم انتشار یابد.
- برگشت غذا یا مایع ترش: بازگشت محتویات معده به مری یا دهان.
- مشکلات بلع: احساس گیر کردن غذا در گلو یا قفسه سینه.
- درد قفسه سینه: که ممکن است با حملات قلبی اشتباه گرفته شود.
- سرفه مزمن: به ویژه شب‌ها.
- گلو درد مزمن یا خشونت صدا.
- احساس وجود توده در گلو.
عوامل خطر:
- چاقی: فشار اضافی روی معده می‌تواند باعث ریفلاکس شود.
- بارداری: تغییرات هورمونی و فشار جنین می‌تواند منجر به ریفلاکس شود.
- سیگار کشیدن: می‌تواند عضله اسفنکتر مری را تضعیف کند.
- بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها: مانند قهوه، الکل، شکلات، غذاهای چرب و تند.
- استرس و اضطراب: می‌توانند علائم را تشدید کنند.
- داروهای خاص: مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، مسدودکننده‌های کلسیم، داروهای آنتی‌هیستامین و برخی داروهای ضد افسردگی.
تشخیص اسید معده
- تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک سوالاتی درباره علائم و عوامل خطر می‌پرسد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
- اندوسکوپی: یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر با یک دوربین کوچک از طریق دهان به مری و معده فرستاده می‌شود تا بررسی بصری صورت گیرد.
- مانومتری مری: اندازه‌گیری فشار و حرکات عضلات مری.
- pH متری مری: اندازه‌گیری میزان اسیدیته مری طی ۲۴ ساعت.
- تصویربرداری با اشعه ایکس: بعد از مصرف محلول باریم برای بررسی اختلالات در مری و معده.
تشخیص اسید معده با آندوسکوپی با بیهوشی
تشخیص اسید معده با استفاده از آندوسکوپی با بیهوشی یک روش متداول و موثر است. این روش به پزشکان اجازه می‌دهد تا به طور مستقیم داخل مری، معده و ابتدای روده کوچک (دئودنوم) را مشاهده کنند. آندوسکوپی معمولاً با بیهوشی انجام می‌شود تا بیمار راحت باشد و از هرگونه ناراحتی یا درد جلوگیری شود.
فرآیند آندوسکوپی با بیهوشی:
- آماده‌سازی قبل از آندوسکوپی:
- ناشتا بودن: بیمار معمولاً باید از شب قبل یا حداقل ۶-۸ ساعت قبل از آندوسکوپی چیزی نخورد و نیاشامد.
- مصرف داروها: پزشک ممکن است مصرف برخی داروها را قبل از آندوسکوپی محدود کند یا توصیه‌هایی برای مصرف داروهای ضروری داشته باشد.
- آگاهی از سابقه پزشکی: بیمار باید پزشک را از سابقه پزشکی و هرگونه حساسیت دارویی آگاه کند.
- بیهوشی:
- مشاوره با متخصص بیهوشی: قبل از انجام آندوسکوپی، بیمار با متخصص بیهوشی ملاقات می‌کند تا وضعیت سلامتی و نوع بیهوشی مشخص شود.
- تزریق داروی آرام‌بخش: داروی بیهوشی از طریق وریدی تزریق می‌شود تا بیمار در طول آندوسکوپی خواب باشد و هیچ دردی احساس نکند.
- انجام آندوسکوپی:
- قرار دادن پروب آندوسکوپ: پزشک پروب آندوسکوپ، که یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر با یک دوربین کوچک در انتهای آن است، را از طریق دهان و به آرامی به داخل مری، معده و دئودنوم وارد می‌کند.
- مشاهده و ثبت تصاویر: تصاویر زنده از داخل دستگاه گوارش بر روی یک مانیتور نمایش داده می‌شود و پزشک می‌تواند به طور دقیق وضعیت بافت‌ها را بررسی کند. در صورت نیاز، نمونه‌برداری (بیوپسی) نیز می‌تواند انجام شود.
- پس از آندوسکوپی:
- بیدار شدن از بیهوشی: بیمار به آرامی از حالت بیهوشی خارج می‌شود و در یک اتاق ریکاوری تحت نظر قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که حال عمومی او خوب است.
- مراقبت‌های بعد از آندوسکوپی: بیمار باید از مصرف غذا و نوشیدنی تا بازگشت کامل حس گلو اجتناب کند و ممکن است تا ۲۴ ساعت پس از آندوسکوپی نیاز به استراحت داشته باشد. همچنین، از رانندگی و انجام فعالیت‌های نیازمند هوشیاری باید خودداری کند.
- پیگیری و مشاوره پزشکی: پزشک نتایج آندوسکوپی را بررسی کرده و در صورت نیاز، برنامه درمانی را تجویز می‌کند.
مزایای آندوسکوپی با بیهوشی:
- راحتی بیشتر بیمار: بیهوشی باعث می‌شود که بیمار هیچ دردی احساس نکند و تجربه‌ای راحت‌تر داشته باشد.
- دقت بیشتر در تشخیص: پزشک می‌تواند با دقت بیشتری به بررسی بافت‌ها بپردازد، زیرا بیمار هیچ‌گونه ناراحتی یا حرکتی نخواهد داشت.
- امکان انجام بیوپسی و مداخلات درمانی: در صورت مشاهده ناهنجاری‌ها، پزشک می‌تواند هم‌زمان نمونه‌برداری کند یا برخی مداخلات درمانی را انجام دهد.
درمان:
تغییرات در سبک زندگی:
- کاهش وزن: در صورت اضافه وزن.
- پرهیز از غذاها و نوشیدنی‌های محرک: مانند الکل، قهوه، شکلات، غذاهای تند و چرب.
- غذا خوردن در وعده‌های کوچکتر: و اجتناب از خوردن غذا قبل از خواب (حداقل ۲-۳ ساعت).
- بالا بردن سر تخت: برای کاهش بازگشت اسید در شب.
- ترک سیگار.
درمان اسید معده معمولاً به دو صورت انجام می‌شود: با داروها و یا با روش‌های جراحی در موارد خاص. در ادامه به توضیح هر یک از این روش‌ها می‌پردازم:
۱. درمان با داروها:
الف) آنتی‌اسیدها:
- آلومینیوم هیدروکسید و منیزیم هیدروکسید: این داروها باعث خنثی کردن اسید معده می‌شوند و به تسکین علائم رفلاکس اسیدی کمک می‌کنند.
ب) مسدودکننده‌های گیرنده H2:
- رانیتیدین، فاموتیدین و …: این داروها به کاهش تولید اسید معده کمک می‌کنند و به طور مؤقت علائم رفلاکس اسیدی را کنترل می‌کنند.
ج) مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs):
- اومپرازول، لانسوپرازول، اسموپرازول و …: این داروها اسید معده را به طور موثر مهار می‌کنند و برای کنترل علائم رفلاکس اسیدی به طور دائمی مصرف می‌شوند.
۲. درمان جراحی:
الف) فوندوپلیکاسیون نیسن (Nissen Fundoplication):
- این روش جراحی به عنوان یک درمان دائمی برای رفلاکس اسیدی استفاده می‌شود. در این روش، بخشی از بخش بالای معده به دور مری پیچیده می‌شود تا فشار بر اسفنکتر معده افزایش یابد و از بازگشت اسید به مری جلوگیری شود.
ب) روش‌های اندوسکوپیک:
- Stretta Procedure: این روش شامل استفاده از امواج رادیویی برای تقویت اسفنکتر مری و کاهش علائم رفلاکس اسیدی است.
- LINX Reflux Management System: در این روش، حلقه‌های کوچکی از جنس آلیاژ تیتانیوم به دور پایینی اسفنکتر مری قرار می‌گیرند تا بازگشت اسید را کاهش دهند.
مراقبت‌های خودی:
- تغییرات در سبک زندگی: این شامل کاهش وزن (در صورت لزوم)، پرهیز از مصرف مواد محرک مانند قهوه و سیگار، خوردن وعده‌های کوچک و پراهمیت غذا، و بالا بردن سر تخت برای کاهش بازگشت اسید در شب است.
- مصرف داروها به صورت منظم و مطابقت با دستور پزشک: اگر پزشک داروهایی مثل PPIs به شما تجویز کرده است، مصرف منظم و به دقت این داروها می‌تواند کمک زیادی به کنترل علائم اسید معده داشته باشد.
برای درمان اسید معده، انتخاب روش مناسب بستگی به شدت و نوع علائم، وضعیت عمومی بیمار و توصیه‌های پزشک دارد. معمولاً درمان با داروها به عنوان روش اولیه و در موارد خاص، جراحی برای موارد شدید یا عدم پاسخ به درمان دارویی در نظر گرفته می‌شود. برای انتخاب روش مناسب، مشاوره با پزشک و پیگیری دقیق توصیه می‌شود تا بهبود علائم بیماری بهتر و پایدارتر انجام شود.
نتیجه‌گیری:
ریفلاکس معده یک بیماری شایع ولی قابل مدیریت است. با تغییرات مناسب در سبک زندگی، مصرف داروهای تجویزی و در مواردی نادر، انجام مداخلات جراحی، می‌توان علائم آن را به طور قابل توجهی کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. در صورت تجربه علائم مداوم، مراجعه به دکتر فوق تخصص گوارش جهت تشخیص و درمان مناسب ضروری است.
کلینیک گوارش سپید با همکاری بهترین دکترهای فوق تخصص و متخصص گوارش برای تشخیص ودرمان تمامی بیماری های گوارشی در کنار شما هستند، برای مشاوره رایگان اولیه در کنار شما هستیم:
شماره تماس مشاوره رایگان :
۰۹۱۲۰۱۶۵۷۰۳
۰۲۱۸۸۵۹۶۳۲۵
۰۲۱۸۸۰۹۰۵۸۳
