سماق با نام علمی Rhus coriaria گیاهی است از تیره اناریان که بومی مناطق مدیترانه‌ای، جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا بوده و از دیرباز در طب سنتی ایران و کشورهای همجوار مورد استفاده قرار گرفته است.
این گیاه دارای درختچه‌ای به ارتفاع ۳ تا ۴ متر با شاخ و برگ‌هایی پوشیده از کرک‌های ریز است. برگ‌های آن شانه‌ای شکل بوده و گل‌هایش به رنگ حنایی و به صورت خوشه‌ای روی شاخه‌ها قرار می‌گیرند.
میوه سماق که بیشتر به صورت خشک و ادویه‌ای شناخته می‌شود، دارای طعمی ترش و رنگی قرمز مایل به بنفش است. سماق در اواخر شهریور ماه به بلوغ رسیده و آماده برداشت می‌شود.
عکاس و منبع تصاویر: مینا نوعی
فواید و خواص درمانی سماق
سماق سرشار از ترکیبات شیمیایی مفیدی از جمله تانن‌ها، آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها است که خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی قوی داشته و مصرف آن می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر باشد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین فواید و کاربردهای درمانی سماق می‌پردازیم:
- کاهش التهاب و درمان کبد چرب غیرالکلی: مطالعات نشان داده‌اند مصرف منظم سماق به مدت ۱۲ هفته می‌تواند منجر به کاهش التهاب و بهبود عملکرد کبد در افراد مبتلا به کبد چرب شود.
- بهبود بیماری‌های پوستی: خواص ضدمیکروبی و ضدقارچی سماق باعث می‌شود بتوان از آن برای درمان التهاب‌ها و عفونت‌های پوستی استفاده کرد.
- کاهش وزن و چربی‌سوزی: سماق اشتها را کاهش داده و با تاثیر بر هورمون‌های اشتها مانع افزایش وزن می‌شود. همچنین دارای فعالیت آنزیم لیپاز است که باعث تجزیه چربی‌ها می‌شود.
- پیشگیری از سرطان: ترکیبات آنتی‌اکسیدانی سماق با مهار رشد سلول‌های سرطانی می‌تواند از بروز انواع سرطان‌ها جلوگیری کند.
- کنترل قند خون و پیشگیری از دیابت: مصرف منظم سماق به مدت ۳ ماه موجب کاهش ۱۳ درصدی قند خون شده و از بروز مقاومت به انسولین جلوگیری می‌کند.
- کاهش فشارخون: مصرف روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم سماق به مدت ۲ ماه باعث کاهش معنی‌دار فشارخون سیستولیک و دیاستولیک می‌شود.
- کاهش سطح کلسترول و تری‌گلیسرید خون
- درمان دردهای عضلانی و التهاب
- بهبود عملکرد روده و درمان یبوست
- افزایش ترشح ادرار و درمان عفونت‌های ادراری
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- جلوگیری از پوکی استخوان
نکاتی درباره مصرف سماق
با وجود فواید بسیار زیاد سماق، نکات زیر را در مصرف آن مد نظر قرار دهید:
- قبل از مصرف سماق بهتر است با پزشک مشورت شود تا از عدم تداخل آن با داروهای مصرفی اطمینان حاصل شود.
- مصرف بیش از حد سماق می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ و دل‌درد شود.
- افراد مبتلا به زخم معده و سوءهاضمه باید از مصرف سماق اجتناب کنند.
- زنان باردار و شیرده باید قبل از مصرف سماق با پزشک مشورت کنند.
- افراد دارای حساسیت‌های غذایی باید نسبت به مصرف سماق احتیاط کنند.
- سماق دارای مقادیر اندکی سالیسیلات است که می‌تواند باعث واکنش‌های حساسیتی شود.
به طور کلی سماق گیاهی ارزشمند با خواص درمانی فراوان است که مصرف صحیح و منظم آن می‌تواند سلامتی را بهبود بخشد. البته نیاز است مطالعات بیشتری در زمینه اثربخشی و ایمنی این گیاه انجام شود تا بتوان از تمامی ظرفیت‌های درمانی آن به بهترین نحو بهره‌برد.
