خارش پوست یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در طب سنتی ایرانی، دکتر حکیم خیراندیش، پدر طب سنتی ایران، معتقد است که خارش بدن ناشی از خشکی پوست است و این خشکی به دو گونه است؛ یا از زمینه گرمی است که شدید شده و به خشکی و خارش تبدیل شده یا این خشکی از سردی پدید آمده است.
علت خارش بدن از دیدگاه دکتر خیراندیش
طبق نظریه دکتر خیراندیش، گرمی منجر به خشکی یعنی صفرای خشک‌شده و سردی منجر به خشکی یعنی سودای خشک‌شده است. بنابراین، خشکی و خارش پوست در میان افرادی با مزاج‌های «گرم و خشک» و «سرد و خشک» شایع‌تر است. غلبه سردی و خشکی در این افراد باعث خشکی بیشتر پوست و در نتیجه، خارش خواهد شد.
تشخیص نوع خشکی پوست
برای تشخیص اینکه خشکی پوست از گرمی (صفرا) است یا سردی (سودا)، دکتر خیراندیش روشی را پیشنهاد می‌کند. اگر خارش از نوع صفرا (گرمی) باشد، در زمان استحمام وقتی آب به تن می‌رسد و به‌اصطلاح بدن خیس می‌شود، این نوع خارش رفع می‌شود. اما اگر خارش از نوع سودا (سردی) باشد، در زمان استحمام این خارش رفع نمی‌شود یا حتی بیشتر می‌شود.
درمان خارش بدن از دیدگاه دکتر خیراندیش
برای درمان خارش ناشی از صفرا (گرمی)، دکتر خیراندیش مصرف خوراکی‌هایی مانند سرکه‌انگبین یا سکنجبین را توصیه می‌کند. همچنین، برای شتاب بخشیدن به روند درمان، پیشنهاد می‌شود که بدن را با سرکه شسته و لیف آغشته به سرکه را به بدن مالیده و پس از ۵ دقیقه، بدن را آبکشی کنیم.
برای درمان خارش از نوع سودا (سردی)، باید از گرم‌کننده‌ها استفاده کرد. دکتر خیراندیش توصیه می‌کند از شربت‌هایی مثل شربت شیره انگور با مقدار کمی سرکه (۵ واحد شیره انگور با یک واحد سرکه) یا شربت انار ترش و شیرین استفاده کنیم.
از خوراکی‌های مطبوع دیگر برای درمان این نوع خارش می‌توان به سالادی که روی آن روغن زیتون ریخته شده و مقدار کمی آبلیمو، آبغوره یا سرکه در خود دارد، اشاره کرد. خود زیتون نیز به‌تنهایی در سالاد کفایت می‌کند و به درمان کمک می‌کند.
درمان اورژانسی رفع خارش
دکتر خیراندیش برای درمان اورژانسی رفع خارش دست و پا توصیه می‌کند که به مدت یک ساعت دست و پا را داخل آب بسیار گرم حاوی نمک دریا قرار دهیم یا آب برگ چغندر را گرم کرده و دست و پا را داخل آن بگذاریم. سپس، بعد از یک ساعت دست و پا را بیرون آورده و روغن بادام یا کره گاو را بر روی آن‌ها بمالیم.
برای درمان خارش چشم نیز پیشنهاد می‌شود سفیده تخم مرغ را با نشاسته و گلاب مخلوط کرده و داخل چشم و اطراف چشم بمالیم.
نتیجه‌گیری
طبق نظریه دکتر خیراندیش، خارش بدن ناشی از خشکی پوست است که می‌تواند از زمینه گرمی (صفرا) یا سردی (سودا) پدید آمده باشد. با تشخیص نوع خشکی، می‌توان با استفاده از خوراکی‌های مناسب و روش‌های موضعی، خارش را درمان کرد. درک علت خشکی و انتخاب درمان متناسب با آن، کلید موفقیت در رفع این عارضه است.
سوالات متداول
۱. آیا خارش بدن همیشه ناشی از خشکی پوست است؟
خیر، خارش بدن می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد، مانند عفونت‌های قارچی، اگزما، گزش حشرات، درماتیت تماسی، پسوریازیس، حساسیت‌های دارویی و بیماری‌های زمینه‌ای. اما در طب سنتی ایرانی، خشکی پوست به عنوان یکی از علل اصلی خارش بدن در نظر گرفته می‌شود.
۲. چگونه می‌توان تشخیص داد که خشکی پوست از گرمی (صفرا) است یا سردی (سودا)؟
طبق روش دکتر خیراندیش، اگر خارش از نوع صفرا (گرمی) باشد، در زمان استحمام وقتی آب به تن می‌رسد و بدن خیس می‌شود، این نوع خارش رفع می‌شود. اما اگر خارش از نوع سودا (سردی) باشد، در زمان استحمام این خارش رفع نمی‌شود یا حتی بیشتر می‌شود.
۳. آیا می‌توان از روش‌های درمانی دکتر خیراندیش برای سایر انواع خارش بدن نیز استفاده کرد؟
روش‌های درمانی دکتر خیراندیش برای خارش ناشی از خشکی پوست توصیه شده است. اگر خارش بدن ناشی از علل دیگری باشد، ممکن است نیاز به درمان‌های متفاوتی داشته باشد. بهتر است ابتدا علت خارش شناسایی شود و سپس درمان مناسب انتخاب گردد.
۴. آیا روش‌های درمانی دکتر خیراندیش برای همه افراد قابل استفاده است؟
روش‌های درمانی دکتر خیراندیش برای افراد با مزاج‌های مختلف متفاوت است. برای مثال، افرادی که مزاج سرد و خشک دارند، باید برای رفع خارش و خشکی پوست، از عرق کاسنی و شاتره همراه با روغن زیتون و عسل استفاده کنند. بنابراین، قبل از استفاده از این روش‌ها، بهتر است با متخصصان طب سنتی مشورت شود.
