افراد ممکن است به وسواس از نوع فکری یا جبری مبتلا شوند. فردی که از وسواس فکری رنج می برند افکار ناخوشایندی را تجربه می کند. این فکرها ناگهانی و غیر ارادی بروز می کنند و شخص قادر نیست که آن ها را مهار کند. وسواس جبری به زمانی گفته می شود که فرد دچار نگرانی هایی شود و برای اینکه ذهن خود را از این ترس ها و استرس ها دور کند، دست به انجام کارهای عجیبی بزند. در این نوشتار قصد داریم که وسواس جبری را مورد بررسی قرار دهیم.
وسواس جبری چگونه بروز پیدا می کند؟
معمولا ایجاد اختلال وسواس جبری دارای الگوی خاصی است که ترتیب آن را در ادامه خواهیم گفت.
مرحله اول: افکار مزاحم و ناراحت کننده به ذهن فرد می آیند و مدام تکرار می شوند.
مرحله دوم: شخص گمان می کند برای اینکه آرامش به او بازگردد باید کاری انجام دهد. در حالی که می داند انجام آن کارها غیرمنطقی و غیرضروری هستند.
مرحله سوم: فرد کاری را به اجبار صدای درونی ذهن اش انجام می دهد. سپس او به صورت موقتی و کوتاه احساس آرامش می کند.
مرحله چهارم: پس از مدت کوتاهی شخص دوباره دچار تشویش و نگرانی می شود. از این رو کاری را که قبلا انجام داده دوباره و چند باره انجام می دهد.
انواع وسواس جبری
وسواس جبری دارای انواع مختلفی است که یک فرد می تواند به یک یا چند نوع از آن ها مبتلا شود. در ادامه متداول ترین آن ها را معرفی خواهیم کرد.
- حمام کردن یا شستن دست ها به صورت افراطی
- بازرسی کردن بیش از اندازه برای مثال چک کردن مدام قفل در، کلیدهای برق یا شیر گاز
- احتکار و جمع آوری وسایل کم ارزش یا بی ارزش
- رعایت نظم و تقارن به میزان افراطی به عنوان نمونه چیدمان کتاب ها بر اساس ارتفاع و اندازه
- شمردن یا لمس کردن اشیاء
چه کسانی به OCD مبتلا می شوند؟
تحقیقات نشان می دهند که این بیماری اغلب در سنین کودکی، نوجوانی و اوایل بزرگ سالی بروز پیدا می کند. معمولا افراد بعد از ۳۰ سالگی دچار این عارضه نمی شوند.
- برخی از بانوان ممکن است که در زمان بارداری یا دوران مراقبت از کودک دچار وسواس شوند. برای مثال بعضی از مادران دائم کودک را بررسی می کنند تا مطمئن شوند که نوزاد نفس می کشد.
- تعدادی از اشخاص به دلیل تجربه یک حادثه آسیب زا به OCD مبتلا می شوند.
- گاهی نیز دلیل ابتلا به این عارضه وراثت است. برای مثال اگر شما دچار این بیماری هستید، احتمال زیادی وجود دارد که فرزندتان نیز به آن مبتلا شود.
- یکی دیگر از علل این اختلال می تواند اختلالات مغزی باشد.
گزینه های درمانی
برای بهبود وسواس معمولا از درمان روان شناختی و دارو استفاده می شود.
گفتار درمانی: در این روش پزشک سعی می کند از طریق صحبت کردن به فرد بیمار اعتماد به نفس دهد که با مشکلات خود مقابله کند. همچنین درمانگر فرد را در موقعیت هایی قرار می دهد که استرس آور است و به او می آموزد که چگونه به روش صحیح با این شرایط مواجه شود.
دارو: معمولا پزشک مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) را برای درمان تجویز می کند.
راه کارهایی برای کمک به فرد مبتلا به وسواس جبری
خود مراقبتی کمک زیادی به بهبود علائم می کند. برای مثال سعی کنید تمرینات یوگا و ورزش انجام دهید. رایحه درمانی و ماساژ نیز می توانند تاثیرات مثبتی داشته باشند. همچنین یک برنامه غذایی سالم برای خود تهیه کنید و در طول شبانه روز به اندازه کافی بخوابید.
حمایت خانواده نقش مهمی در درمان دارد. به همین خاطر توصیه می شود که خانواده نیز تحت نظر پزشک باشند تا نحوه درست رفتار کردن با اینگونه افراد را بیاموزند.
کلام پایانی
زمانی که فرد می خواهد خود را از چرخه وسواس جبری رها کند و کارهای تکراری را انجام ندهد، ممکن است دچار احساس شرم، غم، گناه و شرمندگی شود. از این رو کار دشواری است که این افراد بخواهند به تنهایی مشکل خود را برطرف کنند. به همین خاطر توصیه می شود که برای درمان حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنند. درمانگر به بیمار کمک می کند ذهن اش را از افکار کلافه کننده، دور کند و آرام شود. آیا تاکنون علائم اختلال وسواس جبری را در خود مشاهده کرده اید؟ برای درمان آن از چه روش هایی بهره گرفته اید؟
